Polskie przedwojenne motocykle od A do Z, część pierwsza

{Dlaczego na tym blogu nie ma nic o motocyklach? – Na to pytanie musimy często odpowiadać. Chcąc zaspokoić Waszą ciekawość w kolejnych miesiącach będziemy częściej publikować wpisy o motocyklach.}

Polska i rynek motocykli? Bez „polskich pieniędzy” wynalazek motocykla byłby opóźniony o kilka lat. Dlaczego? Według źródeł historycznych Mercedesa jednym ze sponsorów warsztatów Daimlera był księżę Władysław Drucki-Lubecki – jeden z najbogatszych Polaków tamtych czasów. To właśnie dzięki dofinansowaniu prac Gottlieba Daimlera na drogi publiczne wyjechał pierwszy motocykl. To były bardzo dobrze wydane pieniądze.

Pierwszy motocykl na Ziemiach Polskich pojawił się najprawdopodobniej w 1898 roku za sprawą Stanisława Grodzkiego. Był to francuski De Dion & Bouton. Grodzki chciał zainteresować bogatych mieszczan pojazdem, który był tańszy niż automobil i był bardziej atrakcyjny dla młodych. Szacuje się, że w 1901 roku na terenie Warszawy jeździło około 20 motocykli i trójkołowców. W czasach zaborów na Ziemiach Polskich istniało kilkadziesiąt warsztatów naprawiających pojazdy silnikowe.

Reklama przedstawicielstwa marki De Dion & Bouton na Królestwo Polskie

Źródło: autopodroze.pl

W tym czasie jeszcze nie było żadnych zakładów produkujących motocykle. Ukazujące się w prasie reklamy licznych montowni były w rzeczywistości jedynie warsztatami, które sprowadzały gotowe części i składały je oferując klientom gotowy produkt. Pod własną marką nie oferowano niczego aż do trzeciej dekady XX wieku. Na motocykl w tym czasie mogła pozwolić sobie jedynie „klasa średnia” pochodząca z dużych miast.

Motocykle były znacznie tańsze od samochodów, choć … ceny największych motocykli wyprodukowanych w Państwowych Zakładach Inżynieryjnych niewiele różniły się od najtańszego Fiata Topolino czy 508 Junak. Znacznie tańsze były popularne „Setki”, czyli motocykle z silnikami o pojemności do 100 cm³. Była to popularna klasa pojazdów – ceny tych motocykli były niższe niż 1000 złotych a do ich konstrukcji używano importowanych części.

Poniższe zestawienie zawiera krótką notę historyczną oraz dane techniczne najpopularniejszych przedwojennych motocykli uporządkowanych w kolejności alfabetycznej. Zaczynamy od wyrobów Centralnych Warsztatów Samochodowych w Warszawie, czyli marki CWS.

CWS M55 – prototypy zmontowano i testowano w 1928 roku. Produkcja seryjna od 1929 roku. Masa własna 200 kg, z fabrycznym wózkiem bocznym 260 kg. Napędzany silnikiem o poj. 995 cm³ i mocy 14 KM. Rozpędzał się do 100 km/h a na każde 100 km zużywał 10 litrów paliwa. Duży i ciężki motocykl, którego najważniejszym klientem było Wojsko Polskie.

CWS M55

Źródła: motocykle.svasti.org, motoshowminiatura.fora.pl

CWS M111 – zaprezentowany w 1932 roku ciężki motocykl o poj. 995 cm³ i mocy 18 KM. Ważył 270 kg, rozpędzał się do 100 km/h. Wózek boczny ważył 105 kg. Ma każde 100 km zużywał 7,5 dm³ paliwa. Uznawany jest za pierwszy polski motocykl produkowany (od 1934 roku) w dużej serii. Miał wózek boczny dostosowany do montażu i obsługi karabinu maszynowego.

CWS M111

Źródła: Wikimedia, magazyn „Motocyklista”

Lech – motocykl zaprezentowany w 1929 roku. Zmontowano kilkadziesiąt sztuk. Do jego napędu służył silnik o poj. 500 cm³ i mocy 5 KM. Rozpędzał się do 75 km/h. Prosta konstrukcja ze sztywnym tyłem i hamulcem tylko na tylne koło. Zbudowano również wersję sportową z nowym zbiornikiem paliwa. Produkcja w zakładach „Sawicki i Spółka” w Opalenicy.

Lech

Źródło: motofakty.pl, Wikimedia, motovoyager.net

Łucznik 98 – zaprezentowany w lutym 1939 roku motocykl popularnej klasy „100”. Silnik o mocy 2,5 KM pozwalał rozpędzić się do 60 km/h. Sztywny tył, zużycie paliwa na poziomie 2,5 dm³ na każde 100 km. Testowano mocniejszy silnik o poj. 125 cm³ i mocy 3,25 KM. Plany zakładały wyprodukowanie 700 sztuk rocznie.

Łucznik 98

Źródło: motocykle.svasti.org

MOJ 130 – motocykl produkowany od 1937 roku w Fabryce Maszyn Odlewni Żelaza i Metali MOJ w Katowicach. Silnik o poj. 128 cm³ rozwijał moc 3 KM. MOJ 130 rozpędzał się do 65 km/h. Motocykl był bardzo lekki – ważył 65 kg. Hamulec również na przednim kole. Na każde 100 km zużywał 2,5 dm³. Cena gotowego motocykla wynosiła 950 zł.

MOJ 130

Źródła: Świat Motocykli, New Polish Design

Niemen 98 – pierwszą serię tego motocykla z importowanymi silnikami wyprodukowano w 1936 roku. Do napędu użyto silnika Villiersa o poj. 98 cm³ i mocy 3 KM. Masa własna 70 kg, zużycie paliwa ok. 2,5 dm³ na każde 100 km. Prędkość maksymalna 60 km/h osiągana na oponach marki Stomil. Do wojny zmontowano około 500 sztuk tego motocykla.

Niemen 98

Źródła: zabytkowemotocykleirowery.org

Orlę 350 – prototyp motocykla z 1933 roku. Do napędu wykorzystano silnik Villiersa o poj. 346 cm³. Według obietnic konstruktora – Rafała Ekielskiego motocykl ważył 125 kg i rozpędzał się do 80 km/h. Z silnikiem zestawiono 3-biegową przekładnię firmy Burman. W 1934 roku konstruktor wystąpił do Ministerstwa Przemysłu i Handlu. Pomimo zgody, konstruktor nie podjął produkcji ze względy na problemy finansowe.

Orlę 350

Źródło: Ścigacz.pl

Perkun 98 i 125 – motocykl produkowany w Warszawie od 1938 roku do rozpoczęcia wojny. Napędzany silnikami Sachsa i Villiersa o poj. 98 cm³ i mocy 3 KM. Ważył 70 kg i rozpędzał się do 70 km/h. Na każde 100 km zużywał 2,5 dm³ paliwa. Według nieoficjalnych danych zmontowano około 300 sztuk tego motocykla.

Perkun

Źródło: zabytkowemotocykleirowery.pl

Podkowa 98 – produkowany od lutego do września 1939 roku motocykl popularnej klasy „100” napędzany silnikami Villiersa o mocy 3 KM. Ważył 68 kg i rozpędzał się do 65 km/h. Pomimo części wspólnych w wieloma popularnymi „setkami” był bardziej oszczędny – zużywał ok. 1,8-2,0 dm³ na każde 100 km. Do dziś przetrwało 21 motocykli tej marki.

Podkowa 98

Źródło: Wikimedia, zabytkowemotocykleirowery.net

Polskie przedwojenne motocykle od A do Z, część pierwsza